ZEYTİN BAHÇELERİNİN TESİSİ

 1. ARAZİNİN HAZIRLANMASI

Zeytin ağaçlarının kök yapılarının iyi oluşabilmesi için toprak hazırlığı önem arz etmektedir. Tesis kurulacak arazide varsa büyük taşlar temizlenir, daha sonra derin işlenerek (90–100 cm) sürüm yapılarak kök gelişmesine imkân sağlayacak duruma getirilir. Taban suyu sorunu varsa topraktaki fazla suyun akıtılması su birikiminin önlenmesi için drenaj yapılır. Bu işlemler yapıldıktan sonra artık arazi hazır duruma gelmiştir. Araziye fidan dikmeden önce arazinin farklı yerlerinden üç ayrı derinlikten (0–30) cm, 30–60 cm ve 60–90 cm) toprak örneği alınarak, en yakın yaprak ve toprak analiz laboratuarında analizi yaptırılarak, dikim öncesi verilmesi gereken temel gübre miktarının belirlenmesinde fayda vardır.

 2.ÇEŞİT VE FİDAN SEÇİMİ

Seçilecek çeşitlerde öncelikle; değerlendirme amacına, bölgeye adapte durumuna, iklim şartlarına, dikkat edilmelidir. Seçilecek çeşitlerde verimsizlik dönemi kısa olan, erken ürüne yatan, daha az alternans gösteren çeşitler tercih edilmelidir. Çeşitlerin taç gelişme durumları önceden belirlenmeli ve tesis sırasında tozlayıcı çeşitlerinde yer verilmelidir. Zeytinlikler tesis edilirken fidan seçiminde, fidanların homojen olmasına, fidanların sağlıklı olmasına, fidanların sertifikalı veya ismine doğru olmasına dikkat edilmelidir.

3. DİKİM ARALIĞI

Zeytinlik tesis edilirken mesafenin belirlenmesinde;  iklim şartları, toprak yapısı, ağacın oluşturacağı taç büyüklüğü, çeşit, verilecek şekil, dikkate alınmalıdır. Entansif tesislerde amaç birim alandan en yüksek verimi almaktır. Eğer şartlar entansif yetiştiriciliğe uygunsa dikim aralıkları azaltılarak hektardaki ağaç sayısı artırılarak birim alandan daha fazla ürün alınır.

Küçük taç yapan çeşitlerde                       (Gemlik) 4×6 m – 5×5 m

Orta büyüklükte taç yapan çeşitlerde         (Kilis Yağlık) 5×7 m – 6×6 m

Büyük taç yapan çeşitlerde                      (Ayvalık) 6×8 m – 7×7 m olması önerilir.

 4. DİKİM ŞEKİLLERİ

Zeytin bahçelerinde kare, dikdörtgen, üçgen ve kontr (tesviye eğrilerine göre) dikim yapılmaktadır. Bu dikim şekilleri arazinin durumuna göre belirlenir. Kare Dikim, köşeleri dik açı yapan alanlarda, küçük alanlarda uygulanır. Sıra arası ve sıra üzeri mesafeleri eşittir. Dikdörtgen Dikim, sıra araları dar, sıra üzerleri geniş tutulur. Sıralar kuzey – güney yönünde olmasına dikkat edilir. Üçgen Dikim, geniş ve hafif meyilli alanlarda uygulanır.  Ağaç sıraları eğimin aksi yönünde olmalıdır. Toprak ve su kaybının önlenmesi bakımından faydalıdır. Kontr dikim, meyilli alanlarda toprak-su muhafaza tedbirleri alındıktan sonra uygulanır. Tesviye eğrilerine paralel olarak dikim yapılır.

 5. ÇUKURLARIN AÇILMASI

Zeytinlik tesis edilecek arazi belirlendikten sonra: fidanların dikileceği yerler işaret kazıklarıyla işaretlenir, dikim çukurlarının açılmasında1,5 muzunluğunda, tam ortasında ve uçlarında kertikler bulunan dikim tahtası kullanılır. Dikim tahtası ile işaretleme yapıldıktan sonra ortadaki işaret çubuğu dikim çukurunun merkezi olmak üzere 80 x80 cmgenişliğinde çukur açılır. Üst kısımdan çıkan toprak bir tarafa, alt kısımdan çıkan toprak diğer tarafa konur.

 6. FİDAN DİKİMİ

Çıkan üst toprak ile analiz sonucu verilmesi gereken gübre karıştırılarak çukurun dibine konur. Naylon torbadaki fidan torbadan çıkarılarak fidanın gövdesi dikim tahtasının orta kertiğine yerleştirilerek kalan toprak çukura doldurularak çevresi bastırılır. Dikim derinliği torbalı fidanın toprağı seviyesinde veya biraz daha üstünde olabilir. Aşılı fidan dikiliyorsa aşı yerinin toprakla kapanmamasına dikkat edilmelidir. Bu işlemler tamamlandıktan sonra; dikilen fidanın etrafına bir çanak açılarak can suyu verilmelidir.

7. DİKİM SONRASI BAKIM TEDBİRLERİ

İlk yıllar sulanamayacak olan bahçelerde bile sulama yapılmalıdır. Fidanların bulunduğu alanlarda; su, ışık, besin kaynaklarına, ortak olan yabancı otlar temizlenerek yok edilmelidir. Sulama sonucu çanaklarda oluşan kaymak tabakası çapalanarak kırılmalı, Hastalık ve Zararlılardan korunmak için gerekli çalışmalar yapılmalı, Gelişme durumuna göre 2–3 yıldan itibaren fidana şekil verilmeli. İlk yıllarda yeşil aksamı geliştirici gübreleme yapılmalıdır.

8. TOPRAK İŞLEME

Bütün bitkilerin yaşayabilmesi için toprağın verimli ve canlı olması gereklidir. Bu da toprağı işlemekle gerçekleşir. İşlenen toprak;  kabarır, karışır,  havalanır. Böylece kökler daha rahat gelişir, toprağın su tutma kapasitesi artar. Toprak işleme;  yabancı otların öldürülmesi, yağmur ve sulama ile verilen suyun toprağa daha iyi nüfus etmesi, kökler ve topraktaki mikro organizmalar için gerekli havanın sağlanması, hasadın daha kolay yapılması içindir. Yılda bir, iki veya en fazla üç defa yapılmalıdır. İlk toprak işleme, kış başında hasattan sonra köklere zarar vermeyecek derinlikte sürülerek, hasat sırasında basılmayla sıkışan toprak gevşetilir, kış yağışı için toprak hazır hale getirilir. İkinci toprak işleme, Çiçeklenmeden 3–4 hafta önce yapılarak, toprak yumuşatılır ve yabancı otların ölmesi sağlanır. Bu toprak işleme derin yapılmaz. Son toprak işleme, eylül ayında hasat öncesi yapılır. Bu toprak işlemenin amacı; hasadın daha kolay yapılmasını sağlamaktır.