ZEYTİN BAHÇELERİNDE BİYOLOJİK MÜCADELE

Biyolojik Mücadele hakkında daha detaylı bilgi almak için için lütfen aşağıdaki linke dokunun

Biyolojik Mücadele PDF

Genel olarak bitki hastalık ve zararlılarıyla, zamanında ve doğru mücadele yapılmadığında, ürün kaybının yaklaşık % 30–35 olduğu bilinmektedir. Bu kaybı önlemek için en fazla kullanılan yöntemler arasında, kimyasal mücadele gelmektedir. Ancak, bilinçsizce pestisit uygulandığında, tarım ilaçları sadece zararlıları değil, ekosistemdeki zararlıların popülasyonlarını kısmen baskı altında tutan faydalı böcekleri de doğrudan ve dolaylı olarak etkileyebilmektedir. Böylece doğal denge bozulmakta, tür çeşitliliği azalmakta, daha önceden problem olmayan potansiyel zararlılar sorun olmakta ve bu zararlılara karşı ek ilaçlamalar yapma zorunluluğu ortaya çıkmaktadır. Zararlıların popülasyon artışını sınırlandıran dolayısıyla da ilaçlama sayılarını azaltan en önemli faktörlerden birisi de faydalı böcekler diye tanımladığımız doğal düşmanlardır. Doğada var olan dengenin bozulmasıyla, bitki koruma alanında, kimyasal mücadeleye alternatif olabilecek yeni tekniklerinin arayışına başlanmıştır. Bunların başında Biyolojik Mücadele gelmektedir.
Biyolojik Mücadele; zararlı, hastalık ve yabancı otların diğer canlıların yardımı ile ekonomik zarar eşiğinin altında tutulmasıdır. Yani doğada zararlı olan canlıları tamamen yok etmeden doğal dengeyi koruyucu, onarıcı ve destekleyici önlemler almaktır.
Biyolojik mücadelede etkili olan doğal düşmanlar predatörler, parazitoidler ve patojenler olarak üç ana grupta toplanmıştır. Predatörler zararlılar üzerinde doğrudan beslenerek etkili olan faydalı böceklerdir. Parazitoidler yumurtalarını diğer bir böceğin ergin ya da ergin öncesi dönemleri dediğimiz yumurta, larva ve pupa gibi gelişme dönemleri içine bırakarak etkili olan genellikle arı grubundan faydalılardır. Patojenler ise diğer canlılarda olduğu gibi zararlılarda da hastalık yapan etmenlerdir. Hastalık yapan patojenler yine diğer canlılarda olduğu gibi funguslar, bakteriler, virüsler ve nematodlar gibi canlılardır. Biyolojik mücadele birçok avantaja sahiptir. Bu nedenle üzerinde fazla durulmakta ve çalışmalar yapılmaktadır. Biyolojik mücadelenin avantajlarını aşağıdaki gibi özetleyebiliriz.
Doğal dengeyi koruyucudur.
Çevre ve insan sağlığına olumsuz etkisi yoktur.
Diğer savaş yöntemlerinden daha ekonomiktir.
Dayanıklılık sorunları yoktur.
Süreklidir.
Biyolojik mücadelede başarılı olabilmek için zararlı türe, onun düşmanlarına yani faydalı böceklere ve her ikisinin birbirleriyle ve çevreleriyle olan ilişkilerine ait biyolojik ve ekolojik bilgilere sahip olmak gerekir.
Biyolojik mücadelenin çok yıllık bir kültür bitkisi olan zeytin bahçeleri gibi ekosistemde başarı oranı yüksek ve sürekliliği daha uzundur.
Zeytin alanlarında çok sayıda zararlı ve hastalık etmeni bulunmasına rağmen, bunlardan çok azı ürün kayıplarına neden olmaktadır. Ancak yapılmakta olan bilinçsiz ilaçlamaların çevreye ve doğal dengeye olan olumsuz etkileri, zararlıların zamanla ilaçlara karşı direnç kazanmaları gibi nedenlerle ekonomik önemde ürün kaybı oluşturan zararlıların sayısı gün geçtikçe artmaktadır. Bu nedenle ilaçların olumsuz etkilerini en aza indirmek, daha sağlıklı ve kaliteli ürün elde edebilmek için, uygun zamanda, uygun ilaçla, uygun ilaçlama metoduyla son çare olarak ilaçlı mücadeleye başvurulmalıdır.
Zeytin bahçelerinde görülen önemli bazı zararlıların doğal düşmanları aşağıda verilmiştir

 

ZEYTİN GÜVESİ (Prays oleae Bern.) (Lepidoptera: Plutellidae)
Ülkemizde yapılan çalışmalarda, Zeytin güvesinin birçok doğal düşmanı saptanmıştır. Ancak zararlıyı baskı altında tutabilecek kadar etkili değildir.

Doğal Düşmanları

Parazitoitler
Aganispis fuscicollis praysincola Silvestri (Hym.;Chalcididae)
Bracon variegator Spinole (Hym.:Braconidae)
Chelonus cingulipes Niez. (Hym. :Braconidae)
Chelonella depressa Thom. (Hym. :Braconidae)
Chelonus oculator Panz. (Hym. :Braconidae)
Phanerotomella kerteszii Szepl. (Hym. :Braconidae)
Elasmus albipensis Thom. (Hym. : Elasmidae)
E. flabelletus Fons. (Hym. : Elasmidae)
Oomyzus sempronius  Erd. (Hym. : Eulophidae)
Gelis areator Panz. (Hym. : Ichneumonidae)
Lissonata proxima Fons. (Hym. : Ichneumonidae)

Avcı böcekler
Chrysoperla carnea Steph. (Neuroptera :Chrysopidae)

 

ZEYTİN KABUKLU BİTİ (Parlatoria oleae (Colv.) (Homoptera: Diaspidae)
Zeytin Kabuklubiti’nin doğal düşmanları, zararlı populasyonunu sınırlayıcı öneme sahiptir, parazitlenme oranı % 50’den düşük olan bahçelerde ilaçlama yapılmalıdır.

Ülkemizde saptanan doğal düşmanları

Parazitoitler
Aphytis maculicornis (Masi) (Hym.: Aphelinidae)
Aphytis proclia (Walker) (Hym.:Aphelinidae)
Aphytis mytilaspidis (Le Baron) (Hym.:Aphelinidae)
Aspidiotiphagus citrinus (Hym.:Aphelinidae)

Avcı Böcekler
Chilocorus bipustulatus (L.) (Col.:Coccinellidae)
Exochomus quadripustulatus (L.) (Col.:Coccinellidae)
Cybocephalus fodori (E.Y.) (Col.:Cybosephalidae)
Pullus sp. (Col.:Coccinellidae)
Scymnus apetzi (Muls.) (Col.:Coccinellidae)
Rhyzobius sp., (Col.:Coccinellidae)
Allothrombium sp. (Acarina: Trombidiidae)
Lestodiplogis sp. (Dip.: Cecidomyiidae)
Typhlodromus (Ambyliseius) sp. (Acarina: Phytoseiidae)
Mediolata mali (Acarina: Stigmaeidae)

 

ZEYTİN KARA KOŞNİLİ (Saissetia oleae Olivier (Homoptera: Coccidae)
Zeytin Karakoşnili’nin doğal düşmanları, çok fazla ve etkili olup, ülkemizin tüm bölgelerinde rastlamak mümkündür. Bunlar, kimyasal mücadele yapılmayan bahçelerde, zararlıyı baskı altında tutabilecek yoğunlukta bulunmaktadır. Mevsim başında yapılacak kontrollerde, parazitlenmenin % 50’nin üzerinde olduğu bahçelerde, söz konusu zararlıya karşı ilaçlama yapılmamalıdır.
Ülkemizde, aşağıdaki doğal düşmanlar saptanmıştır

Parazitoitler
Scutellista cyanea Motsch. (Hym.:Pteromalidae),
Metaphycus meteolus Timberlayt (Hym.:Encyrtidae)
M. lounsburgi (Hym.:Encyrtidae)

Avcı böcekler
Chilocorus bipustulatus (L.) (Col.:Coccinellidae)
Exochomus quadripustulatus (L.) (Col.:Coccinellidae)
E. nigromaculatus Muls. (Col.:Coccinellidae)
E. flovipens (Thumber) (Col.:Coccinellidae)
Scymnus apetzi (Muls.) (Col.:Coccinellidae)
Chrysoperla carnea Steph. (Neuroptera :Chrysopidae)
Yapılan çalışmalarda, Metaphycus spp.’nin ilaçlama yapılmayan bahçelerde zararlıyı baskı altına alabileceği saptanmıştır.

 

ZEYTİN PAMUKLU BİTİ (Euphyllura olivina Costa.) (Homoptera: Psyllidae)

Ülkemizde belirlenen doğal düşmanlar

Parazitoitler
Aphytis spp. (Hym.: Aphelinidae)
Psyllaephagus euphyllurae (Hym.: Encyritidae)

Avcı Böcekler
Chilocorus bipustulatus (L.) (Col.:Coccinellidae)
Cybocephalus fodori (E.Y.) (Col.:Cybosephalidae)
Phroscymnus pharoides Marsh.

 

ZEYTİN PAMUKLU KOŞNİLİ (Philippia oleae Costa. (Hom.: Aphalaridae)

Ülkemizde belirlenen doğal düşmanlar

Parazitoitler
Psyllaophagus euphyllurae Silv. (Hym.: Encyrtidae)

Avcı Böcekler
Chilocorus bipustulatus (L.) (Col.:Coccinellidae)
Exochomus quadripustulatus (L.) (Col.:Coccinellidae)
Deraeocoris delogrongei (Put.) (Het.: Miridae)


ZEYTİN SİNEĞİ
(Bactrocera oleae Gmel.) (Diptera: Tephritidae)

Ülkemizde zeytin sineğinin çeşitli doğal düşmanları saptanmıştır. Bu nedenle özellikle yağlık çeşitlerde ilaçlama zorunlu ise, doğal dengeye daha az zararlı olan ilaçlar seçilmelidir.

Doğal düşmanları
Aprostocetus epicharmus Walk. (Hym.:Chalcididae)
Cyrtoptyx dacicida Masi. (Hym.:Pteromalidae)
Cyrtoptyx latipes Rond. (Hym.:Pteromalidae)
Eurytoma parvula (Thom.) (Hym.:Eurytomidae)
E. strigrifrons (Thom.) (Hym.:Eurytomidae)
E. tibialis Boh. (Hym.:Eurytomidae)
Eupelmus urozonus Dalm. (Hym.:Eupelmidae)
Metaphycus silvestrii Sug. (Hym.: Encyrtidae)
Opius (Psyttalia) concolor  Szelp. (Hym.: Braconidae)
Pnigalio mediterraneus (Fer. and Del.) .)(Hym.:Eulophidae)
Zaglyptus multicolor Grav. (Hym.:Ichneumonidae)

Zeytin sineğinin parazitoiti Opius (Psyttalia) concolor, dünyada başta ABD olmak üzere bazı ülkelerde kitle halinde üretilerek, zeytin bahçelerine salınmak suretiyle biyolojik mücadelede kullanılmaktadır. Ülkemizde ise Ege Bölgesi’nde Bornova ZMAE’de üretimi yapılmakta ve salım çalışmaları yürütülmektedir.

Sonuç
Gerek kimyasal ilaç kullanımının azaltılması, gerekse bunların çevreye olan olumsuz etkilerinin giderilmesi bakımından kimyasal mücadelenin alternatifi olan biyolojik mücadele uygulamalarının hızla yaygınlaştırılması için gereken önem verilmeli ve daha çok destek ayrılmalıdır.